कृषी विभाग
प्रस्तावना
भारत हा कृषि प्रधान देश आहे. या देशातील महाराष्ट्रामधील मराठवाडा प्रदेशात छत्रपती संभाजीनगर जिल्हा आहे. छत्रपती संभाजीनगर जिल्ह्यातील ग्रामीण भागातील शेतकऱ्यांचे कृषि विषयक उत्पन्नात वाढ व्हावी यासाठी शेतीविषयक आधुनिक तंत्रज्ञान, सुधारित बी-बियाणे, खते, औजारे इ. बाबी शेतकऱ्यांना स्वस्त दरात उपलब्ध करून देणे तसेच या बाबींची शेतकऱ्यांमध्ये जागरूकता निर्माण करणे या दृष्टिने जिल्हा परिषद, छत्रपती संभाजीनगरचे कृषि विभागाच्या वतीने विविध योजना राबविण्यात येतात. तसेच शेतकऱ्यांना आधुनिक शेती तंत्रज्ञानाचा वापर करणे बाबत कृषि अधिकारी व विस्तार अधिकारी यांचे मार्फत मार्गदर्शन करण्यात येते. शासनामार्फत तसेच जि.प.च्या उपकरातुन कृषि विषयक योजना राबविण्यात येतात.कृषी विभाग हा जिल्हा परीशेदेचा महत्वाचा विभाग असून कृषी विकास अधिकारी हे सदस्य सचिव म्हणून काम पाहतात. शेतकऱ्यांचा सर्वांगीण विकासासाठी वैयक्तिक लाभाच्या योजना शेतकऱ्यांपर्यंत पोहचविण्याचे काम कृषी विभागातर्फे करण्यात येते.शेतीविषयक वस्तूंची उदा. खते, बी-बियाणे, औजारे इ. चा पुरवठा करणाऱ्या कृषी सेवा केंद्राला परवाना देण्याचे कार्य या विभागातर्फे करण्यात येते.विभागाची रचना :
| अ. क्र. | तपशील | क्षेत्र(हेक्टर) |
|---|---|---|
| १ | जिल्हाचे भौगोलिक क्षेत्र | १००७७३० हेक्टर |
| २ | जिल्हातील सरासरी पर्जन्यमान | ६७५.४ मि.मि. |
| ३ | अन्नधान्य पिकाखालील क्षेत्र | ४०५२६० हेक्टर (खरीप + रब्बी) |
| ४ | अन्नधान्य पिकाखालील क्षेत्र | २७४१ हेक्टर |
| ५ | डाळी खालील क्षेत्र | ७२००० हेक्टर |
| ६ | गहु खालील क्षेत्र | ३४५०० हेक्टर |
| ७ | भात खालील क्षेत्र | -- |
| ८ | कापूस खालील क्षेत्र | ३७८५८७ हेक्टर |
| ९ | सिंचनखालील क्षेत्र | -- |
| १० | दुबार पेरलेले क्षेत्र | -- |
| ११ | शेती योग्य क्षेत्र | -- |
| १२ | जिल्हयातील पावसाची सरासरी मि.मी. | ६७५.४ मि.मि. |
| १३ | वर्षात प्रत्यक्ष पडलेल्या पावसाची सरासरी मि.मी. | ४१५.०० मि.मी. |
| १४ | वर्षात खरीप व रब्बी पिकांची स्थिती | या वर्षात आजपर्यंत सरासरीच्या १००% पाऊस झालेला आहे. सन २०१५-१६ या वर्षात जून मध्ये सर्वसाधारण पाऊस होवून जूलै मध्ये कमी पाऊस झालेला आहे. रबी हंगामात पाऊस झाला नसल्याने रबी पिकाचे क्षेत्रात घट झालेली होती. जिल्हयात खरीप व रबी पिकाची परिस्थिती अत्यंत कमी पावसामुळे साधारण होती. |
| तपशील | छत्रपती संभाजीनगर | छत्रपती संभाजीनगर | छत्रपती संभाजीनगर | सामान्य | पेरणी | % | सामान्य | पेरणी | % | पेरणी | पेरणी | % |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| छत्रपती संभाजीनगर | 0 | 0 | 0 | १.३ | 0 | 0 | १७५.२ | ६४.४८ | ३६.८ |
| पैठण | 0 | 0 | 0 | ०.६३ | ०.०३ | ४.८ | १२७.९ | ३८.८४ | ३०.४ |
| गंगापूर | 0 | 0 | 0 | ०.११ | 0 | 0 | ११६.७ | ३१.६८ | २७.१ |
| वैजापूर | 0 | 0 | 0 | ०.२ | 0 | 0 | १८७.८ | ५८.४८ | ३१.१ |
| कन्नड | 0 | 0 | 0 | ९.८४ | ४.३ | ४३.७ | १५४.४ | ४२ | २७.२ |
| खुलताबाद | 0 | 0 | 0 | १.४७ | 0 | 0 | ६९.९९ | १७.३७ | २४.८ |
| सिल्लोड | 0 | 0 | 0 | २४.८६ | ४.३ | २०.६ | १११.८ | १६.४८ | १४.७ |
| सोयगाव | ०.१४ | 0 | 0 | २७.१४ | १०.७ | ३९.४ | ३६.५३ | १२.२७ | ३३.६ |
| फुलंब्री | 0 | 0 | 0 | १.१४ | 0 | 0 | १३०.६ | १७.९७ | १३.८ |
| एकूण (जिल्हा) | ०.१४ | 0 | 0 | ६७.०९ | १०.७ | ३० | १११०.९२ | २९९.५७ | २७ |
पदांचा तपशील
| अ. क्र. | संवर्गाचे नाव | मंजुर पदे | भरलेली पदे | रिक्त पदे | शेरा |
|---|---|---|---|---|---|
| १ | विस्तार अधिकारी (शिक्षण) | १६ | १४ | मुख्यालयातील बायोगॅस योजनेतील ०१ रिक्त पदाच्या वेतनासाठी तरतूद उपलब्ध नाही. | |
| २ | केंद्रप्रमुख | २४ | २२ | ||
| मुख्याध्यापक | ४० | ३६ | |||
योजना व उपक्रम
३ ते ४ जनावरे असणारे अल्प-अत्यल्प, बहु भुधारक, अनु.जाती अनु. जमाती व महीला शेतकरी व भुमीहीन शेतकरी.
तपशील- टाकाऊ व सडणारे पदार्थ जसे शेण,टाकाऊ अन्न,शेतातील काडीकचरा याचा वापर करुन उर्जा (गॅस) निर्मीती करुन वृक्षतोड थांबविणे व सेंद्रीय खताचे उत्पादन करणे.
- पर्यावरण संतुलन साधणे.
- गॅसचा वापर स्वयंपाक व इतर कामासाठी करुन वेळेची व उर्जेची बचत करणे.
| अनुदान | पात्र लाभार्थीस देय अनुदान |
|---|---|
| केंद्र शासन:-रु. ९०००/-(दोन घ.मी. व त्यापुढील संयंत्रासाठी). | |
| जि.प. उपकरातुन पुरक अनुदान रु. ६०००/-(दोन घ.मी. व त्यापुढील संयंत्रासाठी). | |
| बायोगॅस सयंत्रास शौचालय जोडल्यास केंद्र शासनाचे अतिरिक्त अनुदान रु. १२००/- |
- अनु. जातीच्या लाभार्थींसाठी, कमीत कमी ०.४० हे. व जास्तीत जास्त ०६.०० हे. पर्यंत क्षेत्र आवश्यक..
- पुर्वी या योजनेचा लाभ घेतलेला नसावा.
- लाभार्थी दा. रे. खालील नसल्यास रु.५००००/- चे तहसिलदार यांचे उत्पन्नाचे प्रमाणपत्र.
- अनुसुचित जाती व नवबौद्ध शेतक-यांना सिंचनासाठी नविन विहीर व इतर लाभ देवुन त्यांचे शेतीचे उत्पादन वाढवुन त्यांचे जिवनमान सुधारणे.
| अनुदान | पात्र लाभार्थीस देय अनुदान |
|---|---|
| नविन विहीर | १००%रु. १०००००/- मर्यादेत |
| इतर लाभ रु. ५००००/-मयार्देत खालील घटक | -- |
| बैलजोडी | १००%रु. ३०००० मर्यादेत |
| बैलजोडी | १००%रु. ३०००० मर्यादेत |
| विद्युत पंप संच किंवा डिझेल इंजिन | १००%रु. २०००० मर्यादेत |
| सुधारीत कृषि औजारे | १००%रु. १०००० मर्यादेत |
| इनवेल बोअर | १००%रु. ५००० मर्यादेत |
| विहीर दुरुस्ती | १००%रु. २०००० मर्यादेत |
| पाईप लाईन | १००%रु. २०००० मर्यादेत |
| शेततळे | १००%रु. २०००० मर्यादेत |
| शेततळे | १००%रु. ३५००० मर्यादेत |
| जमीन सुधारणा | १००%रु. २५००० मर्यादेत |
| परसबाग | १००%रु. ४०००० मर्यादेत |
| ताडपत्री | १००%रु. २०० (प्रति गुंठा) मर्यादेत |
- अल्पभुधारक, अत्यल्पभुधारक महिला शेतकरी व अनु.जाती जमातीच्या शेतक-यांना प्राधान्य नंतर इतर शेतकरी. तपशील
- सुधारीत कृषि औजाराचा वापर करुन शेतीचे उत्पादन वाढविणे.
- वेळेची श्रमाची व पैशाची बचत करुन शेतक-याची कार्यकुशलता वाढविणे.
| अनुदान | पात्र लाभार्थीस देय अनुदान |
|---|---|
| अनुदान. | ५०% अनुदान |
| अनुदान | |
| अनुदान | |
| अनुदान |
जि.प. उपकरातुन सुधारीत कृषि औजाराचे वाटप ५०% अनुदानावर पुरविणे.
| अ. क्र. | तपशील | मंजुर पदे |
|---|---|---|
| 1 | अ. क्र. तपशील मंजुर पदे | परवानाधारक खत विक्रेते |
जिल्हा परिषद, छत्रपती संभाजीनगर अंतर्गत परवानाधारक बी-बियाणे विक्रेते
| अ. क्र | तपशील | मंजुर पदे |
|---|---|---|
| 1 | छत्रपती संभाजीनगर जिल्हा | परवानाधारक बी-बियाणे विक्रेते |
जिल्हा परिषद, छत्रपती संभाजीनगर अंतर्गत परवानाधारक कीटकनाशके विक्रेते
| अ. क्र | तपशील | मंजुर पदे |
|---|---|---|
| 1 | छत्रपती संभाजीनगर जिल्हा | कीटकनाशके परवाना धारक विक्रेते |
सेवा जेष्ठता यादी
कृषी विभाग - कृषी अधिकारी जिल्हा तांत्रिक सेवा वर्ग-३ दिनांक १-१-२०१७ ची अंतिम जेष्ठता सुची
कृषी विभाग - विस्तार अधिकारी कृषी जिल्हा तांत्रिक सेवा वर्ग-३ दिनांक १-१-२०१९ ची तात्पुरती जेष्ठता सुची
माहितीचा अधिकार
माहिती लवकरच प्रकाशित होईल.
नागरिकांची सनद
माहिती लवकरच प्रकाशित होईल.
इतर महत्वाचे
माहिती लवकरच प्रकाशित होईल.
विभागप्रमुख
श्री. प्रकाश पाटील
कृषी विकास अधिकारी
कृषी विभाग
0240-2329717,9422186483
ado.abd.zp@gmail.com
